Verlanglijstje
Een aantal afleveringen geleden vertelden we in deze rubriek over de gemeenteraad en wat raadsleden doen. Op 21 maart 2018 kiezen we de raadsleden voor de nieuwe gemeenteraad. Door middel van een stembiljet, een lange lijst met namen per partij, kan je bepalen wie volgens jou raadslid mag worden. En dus jou vertegenwoordigt in de gemeente. Maar hoe kom je op die lijst? Of, misschien wel belangrijker, wie bepaalt op welke plek je terechtkomt?
DOOR SANNE LENSELINK
Op dit moment zijn de kandidaat-raadsleden van de politieke partijen in gemeente Bodegraven-Reeuwijk grotendeels bekend. Deze personen staan op een lijst, de zogenoemde kandidatenlijst. Op de eerste plek staat de lijsttrekker, het eerste gezicht en aanspreekpunt van de partij. Daaronder staan andere kandidaten die, als de partij meerdere zetels behaalt, ook in de gemeenteraad komen. Hoe hoger je op de lijst staat, hoe meer kans je maakt op die felbegeerde zetel. Je kan het ook een bureaustoel noemen, ze zijn niet zo mooi als de zetels in de Tweede Kamer.
Mixen maar!
De meeste partijen willen een mix van jonge en oudere kandidaten, man en vrouw en veel of nog weinig ervaring in de politiek. En het liefst staan er vertegenwoordigers uit alle kernen van de gemeente op. De manier van samenstellen van de kandidatenlijst verschilt per partij. Meestal wordt er een onafhankelijke commissie benoemd waarin partijleden op zoek gaan naar kandidaten. Ze stellen criteria op en beoordelen de kandidaten op hun kwaliteiten. Het kan zijn dat de landelijke partij bepaalde eisen stelt voor de lokale afdeling van die partij. Vervolgens wordt er een conceptlijst gemaakt, soms in een bepaalde volgorde, soms juist zonder volgorde. De lijst kan tot tachtig kandidaten lang zijn voor grote politieke partijen. Alle leden van de partij mogen hun stem uitbrengen op de conceptversie van de kandidatenlijst. Daarna wordt er een definitieve lijst naar buiten gebracht. Een soort verlanglijstje van de partij. En zo weet jij op wie je straks kan stemmen!
Eén, twee, drie, vier…
Het is best lastig om zo’n lijst op te stellen; je positie op de lijst bepaalt grotendeels of je wel of niet in de raad komt. Als bijvoorbeeld iemand op plek 5 staat en de partij krijgt vier zetels bij de gemeenteraadsverkiezing, heeft hij of zij pech gehad. Het kan ook zo zijn dat iemand op een lagere plek staat, maar zoveel stemmen heeft gekregen dat hij of zij wél in de gemeenteraad komt. Door voorkeursstemmen kan het dat, naast nummer 1, 2 en 3, ook nummer 6 in de raad komt omdat de meeste stemmen gelden. Nummer 4 wordt dan geen raadslid, er zijn maar vier zetels beschikbaar voor de partij.
Had ’ie beter z’n best moeten doen, kun je zeggen.
Niet iedereen is tevreden over zijn plek op de lijst. Maar hoeveel invloed heb je op je positie? Zo kan het voorkomen dat je niet op de lijst komt, terwijl je dat wel had verwacht. Op pagina 29 vertelt Arie de Groot, huidig fractievoorzitter van de ChristenUnie in Bodegraven-Reeuwijk, over het ontbreken van zijn naam op de lijst.
Debutant op de lijst
Om antwoorden te krijgen over het opstellen van de kandidatenlijst, gingen we op zoek naar iemand die zich voor het eerst als kandidaat-raadslid opstelt. Bij het Politiek Café van twee weken terug in Nieuwerbrug kwamen wij Hennie Castelein tegen. Ze staat op de tweede plek van de kandidatenlijst van Burgerbelangen Bodegraven-Reeuwijk.
Aan knoppen draaien
‘Ik vind mijn werk als woordvoerder en communicatieadviseur bij gemeente Leiden hartstikke leuk,’ vertelt Hennie. ‘Ik ben enorm geïnteresseerd in politiek en je zou me best een nieuwsjunk kunnen noemen.’ Hennie begon zich af te vragen hoe het zou zijn om politiek actief te worden. En op welk niveau, landelijk of lokaal? ‘Ik kwam erachter dat lokale politiek mij meer aanspreekt, je kunt je dan bezig houden met alle zaken die spelen in je eigen gemeente. De dynamiek is groot, je staat dicht bij de mensen. Als je als gemeenteraadslid of wethouder aan een knop draait, zie je gelijk wat er gebeurt. Dat past beter bij mij dan bijvoorbeeld werken vanuit de Tweede Kamer in Den Haag.’
Om kandidaat-raadslid te worden kan je al lid zijn van een politieke partij, maar dat hoeft niet. ‘Zo had ik wel contact met Burgerbelangen,’ vertelt Hennie, ‘maar was nog niet politiek actief. Ik heb meerdere vergaderingen bijgewoond en met veel mensen gesproken voordat ik definitief besloot om mij kandidaat te stellen. Het is toch een commitment van vier jaar. Je bent gekozen namens een partij en door de inwoners van de gemeente, je moet je verantwoordelijkheid wel kunnen nemen.’
Voorkeur
Hennie vertelt dat aan sommige mensen gevraagd wordt of ze zich kandidaat willen stellen voor de partij, bijvoorbeeld omdat ze al maatschappelijk actief zijn of vanwege hun kennis en ervaring. Anderen geven zichzelf op.
‘Als je wilt, kan je ook je voorkeur voor een positie doorgeven. Wanneer er meerdere mensen lijsttrekker willen worden, kan een partij hiervoor een speciale verkiezing organiseren. De partijleden kiezen dan de lijsttrekker.’
In gesprek gaan
Waarom ze gekozen heeft voor Burgerbelangen Bodegraven-Reeuwijk is duidelijk. ‘Je kiest voor een partij waar je je fijn bij voelt en wat je aanspreekt. De onderlinge sfeer en cultuur is belangrijk, je gaat veel tijd met ze doorbrengen. En ik herken mij in het verkiezingsprogramma van Burgerbelangen. Politiek zonder gedoe! Net als veel mensen ben ik lokaal niet zo goed in een politiek hokje te plaatsen. Deze partij geeft ruimte om samen met de inwoners te kijken wat voor hen belangrijk is. Dat blijkt wel uit de naam Burgerbelangen. Ik ben overigens niet van plan om alleen te gaan vergaderen. Ik wil echt in gesprek gaan met de inwoners in al onze kernen. Alleen op die manier kun je als raadslid een goede bijdrage leveren aan de besluitvorming.’
Over Hennie
Hennie Castelein woont bijna haar hele leven in Bodegraven. Na haar hbo-studie Communicatie heeft ze bij verschillende adviesbureaus gewerkt voor culturele marketing, musea en goede doelen. Toen ze moeder werd van twee zoons, werd ze freelance communicatieadviseur bij verschillende gemeentes zoals Utrecht, Gouda en Leiden. In Gouda werd ze woordvoerder van de burgemeester en nu doet ze dat voor de burgemeester van Leiden. Ze treedt dan op namens de burgemeester, niet namens zichzelf. Als Hennie raadslid wordt, blijft ze werken. Raadslid zijn is immers een baan naast je baan.